“`html

Avrupa Komisyonu’nun Türkiye Raporu 2023-2024: Yeni Değerlendirmeler ve Beklentiler

Avrupa Komisyonu, 2023-2024 dönemine ait Türkiye raporunu Avrupa Parlamentosu’nun gündemine taşıdı. Rapor, aday ülkelerin AB’nin demokratik değerlerine, hukukun üstünlüğüne ve insan haklarına riayet etmelerinin önemine dikkat çekerek, şu ifadeleri içerdi:

“Türkiye’nin Avrupa ile entegrasyonunu güçlendirebilmesi, AB ile yakın iş birliği ve uyum hedeflerini somut olarak ortaya koymasıyla mümkün olacaktır. Aday ülke statüsü, tüm alanlarda, özellikle ortak dış politikalar ve güvenlik konularında, adım adım bir yakınlaşma ve uyum sağlama gerektirir. Ayrıca, Kopenhag kriterlerine saygı gösterilmesi ve AB ile üye ülkelerle ayrım gözetmeksizin iyi komşuluk ilişkileri sürdürülmesi beklenir.”

Doğu Akdeniz’deki Gerilim Durumu

Raporda, Doğu Akdeniz’de Türkiye ile AB arasındaki gerginliğin azaldığı ancak tamamen ortadan kalkmadığı belirtilerek, “Türkiye, AB üyesi ülkelerin egemenlik haklarını ihlal eden davranışlardan kaçınması konusunda sürekli olarak uyarılmıştır” ifadelerine yer verildi.

Türkiye ile AB arasındaki normatif değerlerin farklarının, hukukun üstünlüğü ve insan hakları konularındaki olumsuz yasalar ve uygulamalar nedeniyle azalmadığı da raporda vurgulandı.

AİHM ile İlgili Endişeler

Rapor, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) karşı yükümlülüklerini yerine getirmediğini hatırlatırken, “Türkiye, AİHM’in önemli kararlarını uygulamada başarısız olduğu için büyük ihlal davaları ile karşı karşıyadır. Ülke, insan haklarını ihlal eden ülkeler arasında önemli bir konumdadır. Kasım 2024 itibarıyla, AİHM önünde bekleyen en fazla davaya sahip ülke durumundadır ve 22.450 başvuru ile toplam başvuruların %36,7’sini oluşturmaktadır” ifadeleri yer aldı.

Özgür Olmayan Ülkeler Kategorisi

Türkiye’nin Freedom House raporuna göre “özgür olmayan” bir ülke olarak nitelendirildiği ve 2024 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 158. sırada yer aldığına dikkat çekildi. Medya kuruluşlarının kapanması, hükümetin ulusal medya üzerindeki %85’lik kontrolü ve Anadolu Ajansı’nın hükümetle olan ilişkisi kritik bir sorun olarak raporda yer aldı.

Hukukun üstünlüğünün sağlanmasına yönelik Anayasa’nın yeterli korumalar sunduğu belirtilmesine rağmen, uygulamalardaki sorunların bu alandaki gerilemenin başlıca nedenleri olduğu ifade edildi. Türkiye’nin cezaevi nüfusundaki yüksek oran ve Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’ndeki yeri (127. sırada) de göz önünde bulunduruldu.

Kürt Sorununda Fırsatlar

Raporda, “Kürt meselesinin barışçıl bir çözümü için adımlar atılmaya başlandığı” ve PKK lideri Abdullah Öcalan’ın çağrısının “Türk-Kürt çatışmasının sona ermesi açısından tarihi bir fırsat sunduğu” ifade edildi.

Türkiye’nin, bölgesel istikrar açısından önemli bir aktör olduğu ve Avrupa ile Asya arasında köprü görevi üstlendiği vurgulandı. Türkiye’nin Suriye’deki askeri varlığının ve çatışmalardaki rolünün sürdüğü belirtildi.

Kopenhag Kriterleri Üzerine Beklentiler

Türkiye’nin AB üyelik hedefine olan bağlılığı ve bu bağlamda Kopenhag kriterlerine uyulmasının gerekliliği raporda dikkat çekici bir şekilde ele alındı. “Bu kriterler mutlak bir zorunluluk olup, stratejik hesaplamalara dayanmaz” denildi. Ancak, açıklamalarla birlikte Türkiye-AB değerler arasındaki uçurumun kapatılması için somut adımların atılmadığı da belirtildi.

Yargı Reformu ve İstihbarat Sistemine Dair Endişeler

Raporda, Türkiye’deki yargı bağımsızlığının kötüleşmeye devam ettiği ve İstanbul Barosu yönetimiyle ilgili devam eden davalardan duyulan kaygılar vurgulandı. “Terör örgütü propagandası yapmak” iddialarıyla açılan davaların, yargıya olan güveni sarstığı ifade edildi.

İfade özgürlüğü ve sivil toplum kuruluşlarının çalışma özgürlüklerinin kısıtlanmaması gerektiği, muhaliflere, insan hakları savunucularına ve diğer gruplara karşı tehditlerin son bulması gerektiği vurgulandı.

Diplomatik İlişkiler Üzerine Çağrılar

AİHM’in Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş ile ilgili kararlarının uygulanmaması konusunda büyük bir endişe duyulduğu ve Avrupa Komisyonu ile üye ülkelerin bu durumu değiştirmek için diplomatik yolları kullanması gerektiği ifade edildi.

Yerel Yönetimler ve Kadın Hakları Üzerine Görüşler

Belediye başkanlarının görevden alınmasıyla ilgili kınama ifadeleri yer aldı. Ekrem İmamoğlu ve diğer muhalefet üyelerine yönelik artan baskılar, raporda endişe verici bir şekilde ele alındı. Kadın haklarındaki gerileme ve cinsiyete dayalı şiddet konuları üzerinde duruldu.

Türkiye-Yunanistan İlişkileri ve Suriye ile Normalleşme Süreci

Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkilerin memnuniyetle karşılandığı ancak çözümlenmeyen sorunların devam ettiği dile getirildi. Türkiye’nin Yunan egemenlik haklarını ihlal konusundaki tutumu kınanarak, bu konuların dikkate alınması gerektiği vurgulandı. Suriye’deki işgal ve saldırıların derhal son bulması gerektiği yönünde uyarılar yapıldı.

Son olarak, Türkiye ve Ermenistan arasındaki normalleşme sürecinin desteklenmesi gerektiği, Türk ve Ermeni hükümetlerinin ulaşması gereken anlaşmaların hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi gerektiği ifade edildi.

AB-Türkiye İşbirliğinin Önemi

AB ile Türkiye’nin stratejik işbirliğinin güçlendirilmesine dair temel değerlendirmelerin yapıldığı raporda, Türkiye’nin dış politikalarının AB’nin çıkarlarıyla uyumlu hale getirilmesi gerektiği ifade edildi. Ayrıca, AB’nin Türkiye’ye yönelik vize serbestisi konusunda gerekli kriterlerin hemen karşılanması gerektiği belirtilmiştir.

Türkiye’nin, Avrupa ile olan ilişkilerini güçlendirmek amacıyla somut adımlar atması ve hukukun üstünlüğü ile insan hakları alanında kaydedilen ilerlemeleri sürdürmesi önem kazanmaktadır.

“`