Kurban küçük yatırımcı oldu… Borsa Oyunları… Deprem ‘vurgunu’

Hasan Basri Akşener

Milyonlarca küçük yatırımcının olduğu Borsa İstanbul’da sıra dışı işlemleri çoğu kişi anlamakta zorluk çeker.

Aslında bunların bazıları suçtur, suç olan ‘manipülasyon ve insider trading’ gibi haksız kazanç sağlamaya yönelik işlemlerdir.

Manipülasyon, çeşitli aldatıcı haberlerle hisse senedi fiyatlarında sert hareketlere neden olarak haksız kazanç sağlamak ya da ‘insider trading’ denilen şirketin içinden önceden bilgi alarak ya da piyasayı ilgilendiren ekonomik bir karar açıklanmadan önce sızdırılıp bu kararların sonuçlarından kendi çıkarına haksız kazanç sağlamak kanunen suçtur.

Borsada manipülasyon suni yaratılmış bir algıyla örneğin X hisse senedine ait tahtaya hakim grupların bilhassa sığ tahtaların olumlu ya da olumsuz haberler yayarak suni yükseltilmesi ya da suni düşürülerek haksız kazançlar elde etme yönetimidir.

Bunu yaparken örneğin X aracı kurumundan satış yaparken, Y aracı kurumundan sattıklarını geri toplayarak yarattıkları panikten büyük kârlar elde ederler, tersi de mümkündür; düşükten aldıklarını suni haberlerle yükseltilmiş fiyattan satarak haksız kârlar elde edebilirler.

Fakat spekülasyon suç değildir, spekülasyon fiyat hareketlerinden yararlanarak bundan trade(al-sat) yaparak kazanç elde etme yönetimidir, risk barındırır, spekülasyon için borsanın vazgeçilmez unsurudur da diyebiliriz.

Deprem gibi büyük ekonomik sonuçları afetler sonrası ya da ekonomiyi ilgilendiren önemli kararlar öncesinde içeriden bilgi alabilecek güçlü grupların bunları çıkarları için kullanabileceği uygun ortamlardır.

Borsanın 10 ili ilgilendiren geniş bir alana yayılmış deprem gibi bir afet sonrası açık kalması her türlü sert hareketlere ve buradan algı yaratıp kullanabilecek borsa simsarlarının işine geleceği bariz öngörülebilecek bir durumdur.

Ayrıca; bölgedeki yüz binlerce depremzede küçük yatırımcının işlem yapamadığı bir ortamda, insanlar canları ile uğraşırken hisse senetlerini alıp satabilecek fırsatı bile olmadı, böylece fırsat eşitliği kuralı çiğnenmiş oldu.

Böyle bir ortamda meydanı boş bulanlar 3 günlük kısa sürede Bist 100 endeksini %20’e yakın düşürdüler.

Bu arada borsa endeksi paraşütsüz inerken, deprem sonrası büyük bir konut yapılanması olacağı beklentisi ile çimento hisselerindeki anormal artışlar dikkat çekti, 99 depremi sonrasında da bunlar olmuştu, borsaların doğasında böyle beklentiler mümkün olabilmektedir, fakat borsanın deprem sonrası tatil edileceğine açık kalması tüm bunlara gölge düşürdü.

Borsa paraşütsüz inerken, VİOP (Vadeli İşlemler Opsiyon Borsası) üzerinden açığa satış ‘Short’ işlemleri yapıldı ve düşük fiyatlardan yerine konularak çok kısa sürede türev piyasaları olduğu için 1’e 10 katlamalı kârlar edilmiş oldu.

‘Borsa İstanbul’ yönetimi de deprem sonrası borsa işlemlerine izin vererek bunu seyretmiş oldu, tepkileri üzerine çekti.

Oysaki 1999 depreminde olduğu gibi ‘Borsa İstanbul’ yönetimi en az 1 haftalığına işlemlere ara verebilir, olası alış ya da satış yönünde değişmez panik hareketlerin önüne geçebilirdi.

Geçtiğimiz çarşamba günü borsa %7 düşünce borsa yönetiminin bu ancak akıllarına geldi ve 8 Şubat 2023 Çarşamba günü yapılan tüm işlemleri de geçersiz sayarak borsayı 15 Şubat’a kadar tatil ettiler.

Bu arada muhalif basında borsada manipülasyon yapıldığı söylentileri de ayyuka çıktı.

Bizler ancak en iyi alıcı en iyi satıcı olarak kişileri değil sistemdeki aracı kurumları görebiliyoruz.

Tahtanın büyük spekülatörleri birden çok aracı kurumu kullanarak, X aracı kurumundan satış yapsalar, misal olarak Y aracı kurumdan sattıklarını toplayabilirler.

Bunu bilhassa küçük yatırımcının anlayabilmesi mümkün değildir, çünkü sadece (trade)al-sat yapan aracı kurumların isimlerini bilebilirler, alım satan yapan ayrı ayrı aracı kurumları kullanan aynı kişi de olabilir, oysa bunu bilebilmek mümkün değil.

Ancak, SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) aracı kurumlardaki bu alım satım yapanların kimliğini sorgulayabilir, haksız kazanç elde edilmiş ise; bunu ortaya çıkarabilir, ayrıca bu kesin tespit edilirse cezasız kalmaz, hukukî sonuçları da olacaktır.

Gerçi minareyi çalan kılıfını hazırladığı için, ayrı kimliklere işlem yaptırılıp, şirketinin çaycısına bile hisse senedi aldırtan borsa simsarları, aracı kurum ortakları geçmiş yıllarda da görülmüştü.

Manipülasyonun tespiti zor da olsa, istenirse, arkasında siyasi kararlılık olursa, bunun mümkün olabileceğini de tahmin etmek zor değil.

Bunları yapanlara göz yumulduğu ile ilgili birçok iddia ortaya atıldığı halde, durumu çözebilecek kurum olan SPK yetkilileri bu iddialara hala kulaklarını tıkıyor.

Tüm bunlara rağmen büyük yatırımcı yani borsacı diliyle tahta sahiplerinin neler yapabileceğini önceden sizlere buradan uyarılar yaparak ilettiğim için vicdanen rahatım.

Borsanın geçmişinde de bir avuç simsarın elinde olduğunu hatta aralarında büyük ‘Ayı-Boğa’ savaşlarını da izledik, büyük denilen grupların hatta aracı kurum sahiplerinin battığını da gördüm, 90’lı yıllarda bugüne göre piyasa daha da sığ olduğundan hepsinin isimlerini de biliyorduk.

Yabancı yatırımcı kılığında işlem yapan yerlilere ‘bıyıklı yabancı’ denirdi, bunlar bayağı bir çoktu.

Bunlarla ilgili çok hikâyem var, zaman zaman anekdot şeklinde küçük yatırımcıya ders olsun amacıyla, borsanın nasıl acımasız kuralları olduğunu anlatmak adına, bunları da dile getiriyorum.

Birçok analist borsanın daha da yükseleceğini yazdığı halde, küçük yatırımcıyı korumak adına, borsada rüzgarın her an tersine dönme ihtimali üzerinde durarak sizleri uyarmak istedim.

Vicdanen rahatım, kimseyi yanıltmış değilim.

Düşmek isteyen borsa her türlü olumlu habere kulaklarını tıkar, tersine yükselmek isteyen borsa da olumsuz haberleri görmezden gelir.

Bunu ben ‘konjonktürel analiz’ olarak nitelendiriyorum yani ana trendin önüne geçilemez.

Teknik analiz olarak; diğer analistlerden çok farklı olarak dolar bazlı olarak bakmaktayım ve sizleri de buna göre uyarmaktayım.

Borsanın yıllardır dolar bazında teknik hareketlerinin genellikle çalıştığını bilfiil gördüm.

Bundan sonra da ‘ODATV’ gibi benim gibi bağımsız insanlara alan açan bağımsız medya grubunda, borsa ve piyasalar konusunda işin arka planını da içeren birçok analizim olacaktır.

Borsa düştükten ya da yükseldikten sonra bahanesi çoktur, bunu aklınızdan hiçbir zaman çıkarmayın lütfen.

Hasan Basri Akşener